Za razliku od nekih drugih Liješevićevih autorskih projekata (npr. vrlo uspješne predstave „Očevi su grad(ili)“ koju je 2013. godine postavio u Crnogorskom narodnom pozorištu), akcenat ove predstave nije na intimnim, unutrašnjim proživljavanjima koja prate događaje, nego na samom mehanizmu, odnosno njegovom izdvojenom i prilično izolovanom (u smislu dubljeg promišljanja o uzrocima i posljedicama) dijelu, pa likovi više djeluju kao tipske marionete - funkcije, nego dramske ličnosti produbljene psihologije. Branka Femić Šćekić, Božidar Zuber, Katarina Krek, Emir Ćatović, Pavle Ilić, Ivona Čović Jaćimović, Sanja Popović, i Branko Ilić u prvom dijelu predstave donose svojevrsne tipove đaka („štreber“, „tužibaba“, „glava faca“, „zabavljač“...), koji, uprkos površnim razlikama, djeluju homogeno, kao učenički kolektiv, pa je atmosfera na početku učionički vedra, bezazlena, pa i pomalo nestvarno idlična, ispunjena đačkim pričama, zadirkivanjima, prepiranjima,... Međutim, kako izvedba odmiče, među njima isplivavaju na površinu oštre razlike po bogatstvu i moći roditelja, naspram kojih sve druge postaju nebitne. Kroz odnos prema siromašnom učeniku, sinu školskog domara, gradiraju se začeci pokvarenosti i zla u njima, od predrasuda, vrijeđanja pa do ideja o zlostavljanju i uništavanju onih koje percipiraju Drugačijim.
U drugom dijelu predstave, isti glumci igraju sopstvene roditelje – tipove roditelja učenika tzv. „elitnog odjeljenja“ – političare, preduzetnike-polumafijaše, „snađene“ umjetnike i intelektualce... Na roditeljskom sastanku povodom krađe, svako brani svog potomka i deklarativno osuđuje čin, pri čemu u prvi plan izbija njihova agresivna želja da „ne vide, ne čuju i ne govore ništa“. Pri tome, kao naročito zanimljivo i uspješno se izdvaja pokazivanje pozicioniranja umjetnika u trulom sistemu, kroz lik-majke glumice (Sanja Popović), koja u tobožnjem „zanosu inspiracije“ previđa krvavu nastavnicu-poštenje, ali savršeno zna na čiju stranu treba da stane, i oličava umjetnost koja je poza, neempatična i odrođena od ljudskosti. Simo Trebješanin, koji se od osnovnog glumačkog tona između realizma i blage komično-groteskne teatralizacije izdvaja većim naglašavanjem komičkih značenja, a time i većom stilizacijom u nastupu, donosi lik direktora škole, patetičnog i licemjernog demagoga i kadrovika, koji svoj kukavičluk i lišenost integriteta i autoriteta pokušava zamaskirati floskulama.
Dubravka Drakić oblikuje nastavnicu muzičkog kao humanistu, endemsku vrstu koja pokušava ostati dosljedna i hrabra u odbrani moralnih vrijednosti i „duša“ svojih učenika, što joj se vraća prezirom i nipodoštavanjem. Atmosfera predstave, koja se od početne bezazlenosti gotovo neprimjetno dojmljivo zgušnjava u prijeteću grotesku, kulminira njenim prebijanjem od strane roditelja, kao personifikacije, simbola (zbog čega ovaj lik djeluje još „papirnatije“ i nestvarnije od ostalih) naslovnog poštenja, koje na kraju biva pogaženo, zaplašeno, skrhano i poraženo. Željko Radunović kao školski domar, ponizan i puzav, kao i njegov sin Blažo (Branko Ilić) pokazuju se kao najčvršći temelji sistema protiv koga bi trebalo da se bune i da ga mjenjaju, gorko ukazujući da su živimo u društvu u kome se ljudi mogu razlikovati po materijalnom statusu, ali su jednoumni u uklapanju u sistem (bez)vrijednosti.
Iako je tema predstave neosporno krajnje bitna, njenoj scenskoj realizaciji donekle nedostaje kompleksnije sagledavanje, kao i opipljivija teatarska vrijednost, pa prikazano često ostaje na nivou opštosti, ilustrativne skice, potvrđivanja potvrđenog. Humor u replikama koje izgovaraju likovi često je prvoloptaški (npr. česte aluzije na našu društveno-političku svakodnevicu kao što su: „ko je uzeo pare, neka prizna, pa neka mu pare ostanu za nagradu“, i sl.), što omogućava prepoznavanje, ali i smanjuje osjetljivost na moralno prozivanje. U ilustrativnu skicoznost uklapa se i muzika Ramba Amadeusa – tehno-stilizovana verzija himne, kostimi (Tijana Todorović) koji tek korektno prate značenja likova, i ogoljena scena (Gorčin Stojanović) sa stepenastom drvenom tribinom, i visećim ogromnim panoom sa Njegoševim očima, čija moguća značenja se nažalost u predstavi uopšte ne aktiviraju. Naime, iako je korištenje ovog znaka, kao i (stiha) himne potencijalno vrlo bremenito, zbog vrlo izražene zloupotrebe nacionalnih mitova – između ostalog pojmova morala i časti, od strane političkih elita, koji se njima služe kao paravanom za grabež, izvedba tu pseudopatriotsku manipulaciju tradicijom i istorijom i ne pokušava da rasijeca i razgrađuje. Naprotiv, njeno polazište (a time nužno i ishodište), koje afirmiše ideju da su Crnogorci suštinski nešto naročito pošten narod, pošteniji od bilo kog drugog, koji je tek u poslednjem periodu istorije, u mutnoj tranziciji odustao od te svoje „tekovine“, prilično je naivno, pa i banalno.
Ipak, može se reći da je opšta važnost ove predstave za kontekst u kome je nastala, ipak daleko iznad njenih sporadičnih mana. Iako je mišljena kao produkcija Večernje scene Gradskog pozorišta, smatramo da njen najveći potencijal leži u mogućnosti da se izvodi kao predstava za mlade, sa nastavkom u vidu razgovora, koji bi produbio kompleksna pitanja koja otvara, i udaljio mogućnost lakih odgovora na njih.
Tekst je preuzet sa sajta Peripetija.me
