“Otvorena”

Film od kojeg niko ništa nije očekivao i koji je mogao proći totalno neopaženo je stigao početkom godine na FEST. Prvi dugometražni rad Momira Miloševića je snimljen gotovo bez budžeta, a prati neobičan odnos dvije djevojke. Film je urađen u crno-bijeloj tehnici i koketira sa nekoliko žanrova, uključujući i horor.

Milošević je, kao i Marinović ili Jušić, vrlo zrelo pristupio radu na filmu. Kamera je precizna, kadrovi su jasni, upotreba jezika veoma specifična, a zanimljivo je da su lica glavnih junakinja jedina koja se vide. Glumice koje su igrale glavne uloge su slabija karika filma, pa je režiser mogao izabrati zrelije glumice za spomenute uloge.

Zanimljivo za ovaj film je da ima veoma jak autorski pečat, ali u nekim trenucima i lutanje u traženju pravog pravca, oslanjajući se malo na nadrealizam, a malo i na grotesku i ekspresionizam, ali možda je baš to bila svrha, kako bi se napravila ovakva vrsta eksperimenta. Film se može posmatrati iz nekoliko uglova i tumačiti na različite načine i svakako je bio ambiciozan projekat za mladog režisera, koji je pokušavao da tokom snimanja pronađe pravi put u kojem je uveliko uspio.

“Igla ispod praga”

Da napokon i Crnogorci nakon Živka Nikolića dobiju dobar film zaslužan je Ivan Marinović sa svojim prvencem, a ovaj mladi autor se dosta oslanja na navedenog prethodnika. Jedna od sličnosti je smještanje radnje u krški krajolik, jedno ostrvo na Mediteranu.

Film se ne može svrstati u neki određeni žanr, već varira između komedije i drame. Fokusiran je na portretisanje okoline i likova, koje boji u nijansama i do kojih mu je jako stalo. U tome mu je puno pomogao izabrani kasting, gdje je glavna uloga pripala Nikoli Ristanovskom, koji je izvrstan u ulozi modernog pravoslavnog sveštenika, dok su tu glumci i iz Srbije i Hrvatske, koji su prihvatili tipičan dijalekat za potrebe filma.

Režiser se u ovoj priči mudro poigrava sa suprotnostima, jer su sa jedne strane konzervativni mještani, a s druge tvrdoglavi pop, najliberalniji od svih. Kamera je takođe odigrala vrlo bitnu ulogu dočaravajući svijet ostrva i istovremeno prateći dramaturgiju, osvjetljavajući ono što treba, a zamračujući ono što ljudsko oko ne bi trebalo da vidi. Režiser Marinović je dozirajući humor sa dramskim elementima sukoba napravio balans na kojem bi mu mnogi iskusniji režiseri pozavidjeli i jedno je od najprijatnijih osvježenja godine.

“Ne gledaj mi u pijat”

Još jedan debitantski film zaslužuje da se nađe među deset najboljih u regiji, a riječ je o ostvarenju mlade Hane Jušić, koji je premijeru imao u Veneciji.

Film priča initimnu ispovijest jedne djevojke koju igra naturščik. U ovom filmu ništa nije lijepo, već se režiserka poigrava sa estetikom ružnog, što film čini još fascinantnijim. U filmu nema rata, nema kriminala, sve je svedeno na običnu svakodnevicu, koja ne nudi puno toga dobrog, ali koja je stilski vješto ispisana sa mnoštvom panorama i kamere iz ruke.

U svakom kadru je prikazan život vaše porodice ili porodice koju znate. Svaki lik, od glavne junakinje Marijane do njene porodice, multidimenzionalan je i autentičan. Međutim, iako se na početku stiče utisak da će ovo biti tipičan patrijahalni film ispričan od strane žene, kako vrijeme odmiče on postaje matrijahalni. Što se tiče nedostataka, može se reći da ih ovaj film ima vrlo malo, a najviše su vidljivi u naraciji i to u odnosima unutar porodice, koji su mogli biti malo više dramaturški obojeni.

Hana Jušić definitivno predstavlja osvježenje na regionalnoj filmskoj sceni i na nju treba obratiti pažnju u budućnosti.

“Dubina dva”

Na festivalu u Berlinu premijeru je, baš kao i prethodnik, imao dokumentarni film “Dubina dva” Ognjena Glavonjića, koji na polueksperimentalan način, prikazivanjem autentičnih lokacija i tonskim zapisima sa suđenja, od učesnika do svjedoka dešavanja, opisuje zločine nad Albancima na Kosovu i poznati slučaj “Hladnjača”.

Mladi režiser je mogao napraviti film o zločinima nad Srbima, ali je odlučio da prvo “počisti đubre u svom dvorištu”. Izabrao je poseban stil kako bi izbjegao tipični sudski film sa statičnom kamerom, a na ovakav način je zaštitio identitete svjedoka. U filmu se ne ostavlja prostor za alibi, što nije slučaj u mnogim regionalnim filmovima. Glasovi ispod slike samo podižu emotivnost filma, a igrajući se sa slikom i zvukom, bojom i sjenkom, svjesno utiče na percepciju gledaoca. Tempo je naizgled spor, ali naracija oduzima dah i ne ostavlja ni trunku vremena kako biste predahnuli. Ovaj film nikoga neće ostaviti ravnodušnim.

“Svi sjeverni gradovi”

Dugometražni debi Daneta Komljena nema još zvaničnu distribuciju, ali je prikazan na brojnim festivalima. Sniman na Adi Bojani u Crnoj Gori, gdje se radnja i dešava, film prati svakodnevnicu Bobana i Borisa dok žive u plavom šatoru, a koja biva narušena dolaskom samog Daneta. U filmu ne postoji dijalog, već samo monolozi u off-u sva tri junaka.

Ono što je karakteristika za njegove kratke filmove prisutno je ovdje, a to su dugi kadrovi, spontana gluma, cilj da primarno prikaže stanje junaka, radije nego da razvija zaplet, kao i njegova igra sa zvukom. Stilski se oslanja na Godara (Jean-Paul Godard) i Verestakula (Apichatpong Weerasethakul), ali istovremeno ugrađuje i svoj pečat. Ono što je najbolje u filmu je vizuelna ljepota, za koju režiser koristi krupne kadrove detalja ili podvodne snimke, kao i povezivanje istog tog vizuelnog sa poetskim, što takođe nadopunjuje sa pregršt simbolike povezane sa različitim sferama društva. Taj spoj sporosti i meditacije donekle, veoma je hermetičan i film ograničava na probranu publiku, a udaljava ga od široke populacije. Međutim, onaj ko pažljivo bude gledao i slušao sve što se dešava na filmu, ostaće prepun utisaka.

“Tranzicija”

Queer tematika je na filmu u svijetu već dugo zastupljena, dok kod nas tek u posljednje dvije do tri godine dobija značajnije mjesto i nijansirano se provlači u brojnim ostvarenjima, dok je u nekima i glavna tema. Jedan od takvih slučajeva je i kratki film Milice Tomović “Tranzicija”, a govori o djevojci koja planira da promijeni pol.

Režiserka je dobro proučila temu kojom će se baviti, jer je glavni lik u potpunosti ogoljen i kroz desetak prizora prikazala je sve ono kroz šta on prolazi; trenutke kada je povučen u svoju ljušturu krijući svoje namjere, ali i trenutke u kojima može biti ono što jeste. Sam narativni tok u ovom kratkom filmu nije bitan, iako je mogao biti drugačije složen, međutim ono što je bitnije je prolazak kroz katarzu sa samim sobom, kao i sa okruženjem, što je dovedeno gotovo do savršenstva.

Najveći problem je što scene slijede jedna drugu bez nekih suštinskih promjena i novih načina izražavanja, ali to je u neku ruku i razumljivo, jer se autorka odrekla konkretne narativne forme, što je već rečeno. Stil koji doprinosi autentičnosti je kamera iz ruke, kao i dugi dijalozi između likova. Ovo hrabro ostvarenje na vrlo efikasan način pokazuje problem sa kakvim se queer osobe susreću u našem okruženju i preporuka je svima da ga pogledaju.

“Vlažnost”

Srbija je poslednjih godina dobila nekoliko mladih režiserskih imena koja su unijela svježu krv u njenu kinematografiju. Jedno od njih je i Nikola Ljuca, koji je snimio svoj prvi dugometražni igrani film, čija premijera je bila u Berlinu.

Riječ je o trileru koji se bavi novom “klasom” ljudi u Srbiji, a to su mladi, uspješni i zaokupljeni sami sobom, koji na prvo mjesto stavljaju materijalnu stranu. Većinu filma nosi Miloš Timotijević, koji minimalnim pokretima, ali sa suzdržanim izrazom, prenosi sve svoje emocije. Glavni junak se jedne noći nakon nestanka žene nastavlja ponašati kao da je sve normalno, što u stvari prikazuje ponašanje i srpskog društva danas.

Film je vrlo atmosferičan i ima takav okvir da dozvoljava igranje i sa pričom i sa režijom, što je veoma efektno iskorišteno. Uprkos nekim nedostacima, poput suvišnih podzapleta, ovo ostvarenje nudi zanimljiv pristup žanrovskom filmu, a i dugo nismo imali priliku da čujemo poeziju na filmu, što je ovaj film promijenio.

Autor: Davor Pavlović

Izvor: Bosonoga.com