Sa nevjerovatnih 140 miliona dolara budžeta, Skorseze od istinite i stvarne sociopolitičke drame slaže beskrajne sekvence pregovora sijedih administratora jednog mutnog svijeta zlatnog doba Amerike - razgovora iz kojih ne izbija nikakva konkretna energija, iz kojih redovno procure i prežvakani klišei žanra i pokušaji humora („I heard you paint houses“ kao opasna metafora u pokušaju i očajna rasprava oko ribe kao plastični primjeri.) Naoko, sa ovakvom ekipom, djeluje kao da je stara škola održala lekciju, a u prilog im ide i ujedinjenje sa Netfliksom, koji stvarno osvježava pristup filmu u zadnje vrijeme – ali, iako je tehnika na nivou, prave magije jednostavno nema. Skorseze spašava film milom atmosferom sjedjenja u fotelji pored kamina i ima te topline koju svi valjda osjećamo kad se dede i patrijarsi glume našeg vremena bave svojim, sad već pomalo izlizanim, glumačkim minimalizmom; ali u gledanju para majstora kako voze svoje oldtajmere od karijera drugom brzinom po kvartovima neinspiracije leži vrhunac ovog filma, a svi ostali segmenti samo prizivaju sjećanja na neponovljive “Dobre momke”, pa i na intenzitet glumaca u “Vrelini” . Upoređivanja sa “Kumom” tek nema; isto se oslanja na lagani i razliveni tempo, ali je iz velikog dua izvukao mnogo uzvišenije performanse, nudeći i nijansiranu kompleksnost likova, a i emotivno zrijevanje kroz priču - a tu je Kopola ipak stavio zlatni katanac na sve mafijaške melodrame koje su izašle iz Amerike.
O emotivnoj dubini postave, brojeći i Pešija, a i Kajtela, uz već pomenute velikane, opet se nema što reći, jer je gledalac pod utiskom da svi kanališu jedno te istog birokratskog logističara čiji se zadaci ekskluzivno sastoje od naredbi da se obavi ovo ili ono, i nekog podrazumijevajućeg klimanja glavom na sva ta dešavanja - čak i En Pekvin u ulozi Širanove ćerke, biva svedena na ženski izvor prekornih pogleda i tu joj je ulozi plafon. Umjesto nečeg intenzivnijeg, dobijamo scene mlitavog italijanskog od Pešija i De Nira, uz silikonski nebitna sjećanja na drugi svjetski rat, a ponekad i totalno zaobilaženje razloga zbog kojih se bilo što dešava - ostaje nam suva informacija koja, da stvarno nekoga interesuje, taj bi se zapitao zašto ovo nije dokumentarac. Čitav komad zrači neangažovanjem, niko od likova nije zagrižen za događaje, iako stari Al ponekad digne tempo i u nekoliko scena nam konačno pokaže svoj intenzitet - ali De Nira, izlapjela dikcija i narav Irca koji sprovodi nasilje i smrt za dobar dan, to jedno te isto slijeganje ramenima i naginjanje glave čine trivijalnim rekvizitom od pojave u toku većine filma, mada, ovo nije prvi put da poznati dvojac ne funkcioniše nešto iznad prosjeka (Pravedno ubistvo).
Ništa od ovoga iskreno ne čudi, jer umjesto da se samurajski povuku i zapečate statuse legendi filma, De Niro se ovih dana sjetio da blati Trampa gdje stigne, pošto su se od Vijetnama i moralne destitucije “Taksiste” ređali sami anđeli na poziciji američkog predsjednika - a Paćino već solidno ređa promašaje od uloga posljednjih godina, a šarmom kad i zasija, to je u reklami za neku kafu ili investicionu banku. Da ne ispadne da imam „OK, Boomer“ stav, evo samo par Evropljana koji su pozne godine šmekerski pretvorili u klimakse svojih karijera – Majkl Kejn, Entoni Hopkins, Helen Miren, Maks fon Sidou, Džudi Denč itd.
Sve u svemu, “Irac” možda i nije loš film, ali sigurno nije dobar i ne prati ni petinu hajpa koji se digao oko njega. Okej je, kao, viđeli smo mu sve do sad, aj’ vala da ispoštujemo, i dopao bi se jednom Jugoslovenu koji je mogao biti oduševljen italo-američkom romantizacijom kriminala, jer je doma tada bio nevidljiv - ali sad? Zreli smo sine, mi sad znamo što su karteli, znamo drogu, znamo nasilje i to dobro, a prevara i prodaja obraza su nam svakodnevnica - tako da jedan poluzanimljivi skandal moralno pogubljenih džentlmena po finim restoranima jednostavno ne ostavlja efekat na nekoga kome pucaju bombe ispred zgrade, meci po centru grada i ona stvar poglavarstvu koje sprovodi namrtvo loš kokainski trip u svačiju realnost. Summa summarum - ako vam se baš gledaju face u odijelima kako sjede za stolovima, danima reže jedni na druge, jedva suzbijajući ekstravagantna nasilja brzim humorom i pogledima, a da su na vr’ toga svi tetovirani i sve to rade na japanskom - od srca predlažem moderni, stilizovani, a i eksplozivno ležerni “Nasilje” (Outrage, 2010) Takešija Kitana, a ovaj - zaobiđite.
